نمایش های کوتاه صحنه ای فرزند ناخلف تئاتر آزاد

تئاتر کرمان- امین شجاعی؛ اگر دو کارکرد سرگرمی و آگاهی بخشی را از کارکردهای اصلی هنر تئاتر بدانیم  مسلما تئاتر آزاد تنها بخش سرگرمی را سرلوحه ی خود قرار داده و هیچ گاه نتوانسته در آگاهی بخشی و ارتقای فرهنگ و اندیشه اجتماعی نقشی را ایفا کند .

معیشت جامعه تئاتر مسئله ای است که همیشه همراه اهالی هنر بخصوص تئاتر بوده و به دلیل عدم حمایت دولت ها و عدم نقش آفرینی متولیان فرهنگی در حوزه اقتصاد و معیشت هنرمندان ، هنرمند را بر این داشته که جدا از دغدغه های اجتماعی دغدغمند معیشت و روزمره ی خود باشد .

هنرمندانی که فارغ از حرفه ی هنر ، حرفه ای را برای امرار معاش در نظر داشته اند از این قاعده مستثنا بوده اند . اگر چه آنها هیچ گاه به واسطه زمان و امکانات نتوانسته اند مطلوب خویش را در تئاتر فراهم کنند اما حداقل کمتر تئاتر را بهانه ای برای کسب درآمد کرده و تن به هر لاملایمتی داده اند .  بحث وظیفه ی حمایتی دولت از تئاتر همیشه مطرح بوده و هست که در اینجا فرصت بحث نیست اما آنچه جای بحث دارد نظارت دولت در محتوا و کیفیت تئاتر آزاد است .

نمایش هایی که عمدتا با موضوعات روابط عاشقانه و موانع موجود در آن ، بیکاری ، ناهنجاری همراه با رقص و آواز با پایان های خوش آماده اجرا می شوند مرحله بازبینی را با مواردی اصلاحیه پشت سر می گذارند اما آنچه در واقع روی صحنه می رود کمی فراتر از خط قرمز های رایج و شوخی های سطحی و کلیشه های جنسی است و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز راهکاری برای نظارت دقیق بر این نوع رفتار را ندارد مگر در مواردی که تماشاگری اعتراضی را از طریق مراجع مربوطه پیش ببرد و طی فرایند چند ساله اجراهای این گونه نمایشی ضمن تغییر ذائقه مخاطب شاهد جابجایی مرزهای عرف و شوخی های جنسی در این گونه ی نمایشی هستیم.

این آغاز حرکتی است که دامنه ی آن نمایش های میان پرده ای در جشن ها که حالت عمومی تری دارند را در بر می گیرد و این گونه ی نمایشی به دلیل استقبال مخاطب الگویی می شود برای میان پرده هایی که در جشن ها و اعیاد ملی و مذهبی به روی صحنه می روند و همگی به نام تئاتر و نمایش جلوه کرده و تصور عموم از نمایش را شکل می دهد . 

اما اپیزود های کوتاه صحنه ای که لابلای جشن ها اجرا می شوند و به نوعی فرزند تئاتر آزاد محسوب می شوند چه ویژگی هایی دارند :

این گونه نمایشی اغلب توسط بازیگران آماتور و آموزش ندیده با پوشش لباسی سخیف و با گریمی ابتدایی بدون هیچگونه طراحی صحنه و دکور و میزان سن و با استفاده از میکروفن تنها به مسخره کردن لهجه و یا شوخی های ابتدایی و مبتذل برای خنداندن تماشاگر بسنده کرده هر چیزی را دستمایه ی لودگی می کنند . استفاده از کلمات رکیک و فحش از شاخصه ی اصلی این نمایش هاست .

آدم ها اکثرا کودن با رفتارهای مسخره که مابه ازای بیرونی و اجتماعی ندارند . حرکات بدنی مبتذل و جنسی همراه با آواز از دیگر ویژگی های این نمایش هاست و در این میان باید گفت اگر چه اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در تئاتر آزاد نظارت ناقصی دارد در این گونه ی نمایشی (میان پرده های صحنه ای) دیگر به خود زحمت رسیدگی و ارزشیابی نیز نمی دهد چرا که اگر غیر این بود روز به روز شاهد رشد قارچ گونه چنین گروه هایی نبودیم که تنها با هماهنگی بانی جشن ها به راحتی فرصت اجرا می گیرند و به نام نمایش و تئاتر عرضه اندام می کنند و تصور عموم از نمایش را شکل می دهند و در چنین شرایطی که اکثریت جامعه با چنین پدیده ی سخیفی روبرو می شوند معلوم است که زحمات اهالی دلسوز و واقعی تئاتر در راستای تئاتر فاخر و اصیل از بین می رود با استقبال محدود و سالن های خالی از تماشاگر روبرو می شود .

 جای گله ای از جامعه نیز نیست چرا که جامعه بدلیل ارزشیابی و نظارت ضعیف متولیان امر از یک سو ذائقه ی خود را از دست داده و از سوی دیگر برای خندیدن و هجو هم ظرفیتی برای خود قائل است که در طول سال با دیدن همین چند نمایش صحنه ای سخیف در جشن ها و یا خندیدن در تئاتر آزاد بسنده می کند با دیدن تبلیغات تئاتر فاخر و درست دیگر راغب به استقبال نیست چرا که مفهوم تئاتر برای وی همان لودگی در جشن هاست و با تئاتر فاخر غرابت دارد و تئاتر برایش مقوله ی جدی محسوب نمی شود. 

جایی که می توان اندیشه را رشد داد و آگاهی بخشید و این مفاهیم از تصور مخاطب عموم و حداکثری بدور است و تا زمانی که امر نظارت و ارزشیابی بر تئاتر صحنه ای و آزاد اصلاح نگردد و دولت نیز حمایت خود را از تئاتر محروم کند روز به روز شاهد خالی تر شدن سالن های تئاتر فاخر و اصیل و صف کشیدن برای تئاتر آزاد خواهیم بود.